Badania neurobiologiczne prowadzone na modelu zwierzęcym pokazują, że organizm nawiguje w przestrzeni fizycznej za pomocą precyzyjnego i wyspecjalizowanego systemu komórek, zwanych komórkami miejsca i siatki (Moser i in., 2008). Komórki te zlokalizowane są w hipokampie oraz przylegającej do niego korze śródwęchowej. Z jednej strony są to obszary powiązane z tworzeniem wspomnień (por. przypadek pacjenta HM), z drugiej są zaangażowane w proces przypominania sobie własnych doświadczeń jako własnych (Klein, 2013, Renoult i in., 2012); czyli jak nazwałby to James, z poczuciem “warmth and intimacy” w odniesieniu do swoich wspomnień; lub, w rozumieniu Tulvinga – ze świadomością autonoetyczną. Okolice hipokampa z jednej strony lezą u podłoża nawigacji w przestrzeni, a z drugiej – nawigacji we własnych wspomnieniach. Z ewolucyjnego punktu widzenia zaadaptowanie mechanizmu nawigacji w przestrzeni fizycznej do przestrzeni pozafizycznych wydaje się ekonomiczne i bardzo prawdopodobne. Tak też twierdzą autorzy niedawno opublikowanego teoretycznego artykułu “Navigating cognition: Spatial codes for human thinking” (Bellmund i in., 2018), którego omówienie w kontekście zarysowanym w abstrakcie będzie celem tej pracy.

• Bellmund, J. L., Gärdenfors, P., Moser, E. I., & Doeller, C. F. (2018). Navigating cognition: Spatial codes for human thinking. Science, 362(6415)
• Klein, S. (2013). Making the case that episodic recollection is attributable to operations occurring at retrieval rather than to content stored in a dedicated subsystem of long-term memory. Frontiers in behavioral neuroscience, 7, 3.
• Moser, E. I., Kropff, E., & Moser, M. B. (2008). Place cells, grid cells, and the brain’s spatial representation system. Annu. Rev. Neurosci., 31, 69-89.
• Renoult, L., Davidson, P. S., Palombo, D. J., Moscovitch, M., & Levine, B. (2012). Personal semantics: at the crossroads of semantic and episodic memory. Trends in cognitive sciences, 16(11), 550-558.

Celem referatu jest sprecyzowanie charakterystyki pierwszoosobowego, fenomenalnego (wrażeniowego) doświadczenia podmiotu w perspektywie wyróżnionych zdarzeń anomalnych. Przez darzenia anomalne rozumie się tu wybrane psychopatologie oraz schorzenia neurologiczne, które w sposób specyficzny rzutują na przebieg subiektywnego życia chorego. Aspektem pod jakim przeprowadza się analizę subiektywności jest fenomenalna transparentność (przezroczystość). W tym kontekście wyróżnia się określone klasy stanów świadomości, którym przysługuje ta własność.

Zgodnie z główną tezą pracy podmiot z niedysfunkcyjnie rozwiniętym systemem poznawczym posiada na poziomie osobowym przynajmniej cztery implicytne przeświadczenia, które można określić jako stany fenomenalnie transparentne – STF. STF są zazwyczaj prerefleksyjne (nieuświadamiane, przedracjonalne) i znajdują się na peryferiach uwagi (w odróżnieniu od centrum). Jednakże są możliwe do uświadomienia, ponadto stanowią swoistą ramę (okno) niezaburzonego doświadczenia rzeczywistości i samego siebie.

Do klasy STF zaliczają się: (1) Wrażenie bycia odrębnym od otoczenia i wewnętrznie tożsamym z samym sobą (sense of self) (2) Wrażenie posiadania własnego ciała (sense of ownership) (3) Wrażenia bycia autorem swoich działań i myśli, ogólne poczucie sprawstwa w odniesieniu do interakcji w środowisku (sense of agency) (4) Wrażenie, iż świat, w którym się działa i którego się doświadcza jest realny (poczucie rzeczywistości, atrybucja realności, naiwny realizm, sense of reality).

Treść wystąpienia będzie się opierać na referencjach do klasycznych autorów takich jak E. Husserl, M. Merleau-Ponty oraz publikacjach współczesnych badaczy pracujących w ramach interdyscyplinarnego projektu kognitywistyki – T. Metzinger, S. Gallagher oraz D. Zahavi. Wystąpienie ma dwojaki sens: lepsze zrozumienie natury pierwszoosobowego doświadczenia oraz istoty świadomości (z perspektywy nauk kognitywnych) oraz wzbogacenie rozumienia różnorakich psychopatologii w oparciu analizę fenomenologiczną (z perspektywy psychiatrii oraz filozofii psychologii).

Frederique de Vignemont, Habeas Corpus: poczucie własności swojego ciała, AVANT, Volume III, Number T/2012

• Metzinger, Czego psychologowie mogą się dowiedzieć z teorii subiektywności odwołującej się do modelu siebie?, przeł. A. Niedźwieńska i in. [w:] Poznaj samego siebie czyli o źródłach samowiedzy, Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa 2009
• Pokropski, Cielesna geneza czasu i przestrzeni, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2013
• Nowakowski, T. Komendziński, Poczucie sprawstwa: wprowadzenie do badań w perspektywie interdyscyplinarnej [w:] Neuropsychologia a humanistyka, (red.) M. Pąchalska, G. E. Kwiatkowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2010, s. 251-261
• Wciórka: Psychopatologia [w:] A. Bilikiewicz (red.): Psychiatria. T. I Podstawy psychiatrii. Wrocław: Urban&Partner, 2002
• Mudyń, Poczucie nierealności i jego konteksty, [w:] Studia Psychologica V, Kraków 2012, s. 86-100
• Gallagher, D. Zahavi, Fenomenologiczny umysł, przeł. M. Pokropski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018

Referat jest przedstawieniem projektu badania, który ma na celu sprawdzenie, czy przezczaszkowa stymulacja prądem stałym (tDCS) może wpłynąć na obniżenie poziomu negatywnych emocji, spowodowanych wywołanym poczuciem wykluczenia społecznego. Przezczaszkowa stymulacja prądem stałym jest nieinwazyjną metodą neurostymulacji, którą coraz częściej wykorzystuje się w celu wzmocnienia aktywizacji poszczególnych rejonów kory mózgu. Badanie zostało skonstruowane w oparciu o artykuł Rivy i współpracowników. Projekt nie jest pełną replikacją, gdyż procedura wykluczania badanych nie wykorzystuje techniki Cyberball, jaką zastosowali badacze. Planuje się natomiast manipulację związaną z wykorzystaniem bazy zdjęć prezentujących twarze osób rzekomo oceniających osobę badaną. Procedura przewiduje, że badani zaczną myśleć, iż zostali negatywnie ocenieni przez prezentowane osoby. W badaniu zaplanowano udział 30 uczestników. 15 z nich stanowić będzie grupę eksperymentalną, pozostali zaś utworzą grupę kontrolną. Grupa eksperymentalna zostanie poddana stymulacji anodą w obszarze kory czołowej F6, co ma spowodować obniżenie poziomu negatywnych emocji osoby badanej. Grupa kontrolna zostanie poddana tak zwanej stymulacji „sham”, która ma na celu sprawdzenie ewentualnego działania efektu placebo. Stymulacja ta ma tylko pozorować właściwą stymulację. Badany widzi, jak włączane jest urządzenie, jednak prąd aplikowany jest na pierwsze 30 sekund, a następnie sygnał jest stopniowy wyciszany. Pod koniec czasu urządzenie na nowo uruchamia się, co wywołuje charakterystyczne poczucie podrażnienia na skórze. Oczekuje się powtórzenia wyników otrzymanych przez wyżej wymienionych badaczy oraz uzyskania istotnych różnic między grupą kontrolną i eksperymentalną.

• Budzisz, J., Szczepankowski, R., Kruk, P. (2017). Przezczaszkowa stymulacja stałoprądowa tDCS w badaniach naukowych mózgu człowieka. Przegląd elektrotechniczny, 93(4), 174-180.
• Riva, P., Romero Lauro, L. J., DeWall, N.,Chester, D. S., Bushman, B. J. (2015). Reducing aggressive response to social exlusion using transcranial direct current stimulation. SCAN, 10, 352-356.
• Riva, P., Romero Lauro, L. J., Vergallito, A., DeWall, C. N., Bushman, B. J. (2014). Electrified emotions: Modulatory effects of transcranial direct stimulation on negative emotional reactions to social exclusion, Social Neuroscience, DOI: 10.1080/17470919.2014.946621.
• Riva, P., Wirth, J. H., & Williams, K. D. (2011). The consequences of pain: The social and physical pain overlap on psychological responses. European Journal of Social Psychology, 41(6), 681-687.

Nowe media mają ogromny wpływ na kognitywne zdolności człowieka. Zmiany jakie wywołują dotyczą wielu aspektów ludzkiego życia. Sprawne poruszanie się po sieci wymaga wielozadaniowości, zmian w funkcjonowaniu pamięci, uwagi, czy szybkości i głębokości przetwarzania informacji. Zmiany te odzwierciedlają się w komunikacji politycznej. Politycy muszą mówić innym językiem, lepiej dostosowanym do współczesnego odbiorcy. Twitter, czy Facebook stają się główną sceną walki politycznej, a umiejętność posługiwania się nimi decyduje o sukcesie w drodze po władzę. Tematem wystąpienia będzie pokazanie na przykładzie nowych mediów jak komunikacja polityczna dostosowuje się do zmieniających się preferencji poznawczych społeczeństwa.

• Carr N., Płytki umysł. Jak Internet wpływa na nasz mózg., Helion, Gliwice 2013
• Kahneman, Daniel., Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym., Media Rodzina, Poznań 2012
• Levinson P., Nowe nowe media, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010
• Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., Psychologia poznawcza, SWPS, Warszawa 2007
• Opioła W., Popiołek M., Media społecznościowe. Nowe formy ekspresji politycznej., Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014
• Samll G., Vorgan G., iMózg. Vesper, Poznań 2011
• Spitzer M., Cyfrowa demencja, Wydawnictwo Dobra Literatura, Słupsk 2015
• Van Dijk, Jan., Społeczne aspekty nowych mediów, , Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2010
• Westen D., Mózg polityczny, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2014
• Zaleśkiewicz T., Falkowski A., Psychologia poznawcza w praktyce. Ekonomia, biznes, polityka., Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN

Prezentacja ma na celu przybliżenie jednostki chorobowej jaką jest LIS w aspekcie kognitywnym.

Program wystąpienia zawiera wyjaśnienie pojęć LIS (locked- in syndrome), PVS (permanent vegetative state), MSC (minimally conscious state) i dąży do szczegółowego zajęcia się LIS. Powstawanie LIS jest stosunkowo rzadkie, a jego przyczyny mogą być wielorakie. Do najczęstszych należy udar mózgu i uraz głowy np. po wypadku samochodowym. Poprzez skanowanie LIS obserwujemy poprzez uszkodzony pień mózgu przy równoczesnym zachowaniu sprawnej kory mózgowej. Prowadzi to do odcięcia pacjenta od świata, szczególnie w sferze komunikacji. Pacjent taki, nie jest w stanie wykonać żadnych ruchów, prócz mrugania powieką, a wszystko to przy zachowaniu pełnej świadomości. W związku z sposobem przebiegu choroby, LIS bardzo łatwo pomylić z trwałym stanem wegetatywnym. Do metod poszukujących świadomości w uszkodzonym mózgu podczas LIS, należy m. in. PET- w przypadku LIS metabolizm glukozy w bardziej rozwiniętych rejonach mózgu niewiele różni się od metabolizmu obserwowanego u ludzi zdrowych w tym samym wieku co pacjenci.

Wśród pacjentów z LIS powszechna jest depresja, związana oczywiście z niemożliwością porozumienia, a także często z ciągłym strachem o własne życie- jeśli pacjent z LIS jest zakwalifikowany do grupy osób w trwałym stanie wegetatywnym często rozważana jest transplantacja.

Szczegółowo zostanie omówiona sytuacja pacjentów z LIS, aktywność ich mózgu, zachowana przez nich świadomość, a także zostaną wspomniane metody terapii np. wszczepianie komórek macierzystych czy stymulatorów mózgowych, metody rehabilitacji, a także techniczne możliwości takie jak zastosowanie Cyber Oka czy interfejsów mózg- komputer.

Niewątpliwie LIS jest prowokacją do dyskusji w ramach mind- body problem, a także nawiązuje do pojmowania i definicji świadomości.

• Dudzic. M. Szyrocka-Szwed. K. Wajgt. A. Zespół zamknięcia — opis przypadku. „Udar Mózgu”. t 5. nr 1. wyd. Via Medica 2003. s. 13-16.
• Grabowska. A. Nicpoń-Nożewska. K. Podhorecka-Zgórzyńska. M. Wesołowska. J. Wójcicki. M. Zgórzyńska. J. Zukow. W. Rehabilitacja w zespole zamknięcia – opis przypadku. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.344963. 14.02. 2019.
• Jukiewicz. M. Koncepcja sterowania małym pojazdem za pomocą interfejsu mózg- komputer. „Poznan University of Technology Academic Journals”. rok wyd. 2003. nr. 75. s. 223- 229.
• Markiewicz. P. Neuroblokada komunikacyjna. Językowy zespół zamknięcia. [w:] Kiklewicz. A. (red.). Uchwanowa-Szmygowa. I. (red.) Dyskurs: aspekty lingwistyczne, semiotyczne i komunikacyjne. Olsztyn 2015.
• Pinkosz. K. Wybudzenia. Polskie historie. Warszawa 2017.

Wystąpienie będzie podzielone na kilka części. Pierwsza będzie traktować o tym kim jest Peter-Godffrey – Smith i czym w ogóle jest świadomość. Dalej o tym, że natura rozwinęła dwa niezależne, skomplikowane systemy nerwowe i jak do tego doszło na przełomie wieków. Kolejna część opowie o tym, czemu ten fakt jest taki ciekawy. Następnie dowiemy się co jest takiego niesamowitego w układzie nerwowym ośmiornic i jak wygląda, może wyglądać ich życie świadome.

• Godfrey-Smith, P. (2018). Inne umysły. Kraków: Copernicus center press.
• Griffin, D. (2004). Umysły zwierząt. Gdańsk: Wydawnictwo psychologiczne.
• Godfrey-Smith, P. (2014). Mind, Matter and Metabolism.
• Gutowski, P. (2011). Nauka, filozofia i życie. U podstaw myśli Williama Jamesa. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Każdy człowiek ma wewnętrzną potrzebę kontaktu z innymi ludźmi. Potrzeba ta jest wynikiem mechanizmu, który od wieków zwiększał szanse na przetrwanie w sytuacjach zagrożenia. Dawniej były to sytuacje kryzysowe takie jak zagrożenie czy głód. Obecnie bliskie relacje z innymi ludźmi dają poczuci przynależności oraz pomagają w opanowywaniu lęku. Relacje tego typu bezpośrednio wpływają na większe poczucie szczęścia wśród osób je utrzymujących. Wszystkie jednak relacje interpersonalne są uzależnione od relacji człowieka z samym sobą. Umiejętność tworzenia spójnej tożsamości własnej, czyli zdolności znalezienia odpowiedniego balansu pomiędzy “ja” realnym, “ja” idealnym i “ja” powinnościowym warunkuje spokój ducha. Zaś ten stan umożliwia zdrowe otwarcie się na innych ludzi. Każda relacja międzyludzka jest inna, zatem człowiek żyjący wśród społeczeństwa jest narażony na szerokie spektrum reakcji. W zależności od tego, czy komunikujące się istoty łączy wspólny pozytywny cel, czy też dzieli konflikt, relacje mogą wywoływać budujący lub destrukcyjny wpływ na jednostki. Na podstawie obserwacji samooceny jednostek w danej relacji można prognozować jej dalszy tok rozwoju. Gdy samoocena obu stron wzrasta, wówczas strony relacji będą dążyły do jej dalszego budowania i relacja będzie się rozwijać. Natomiast gdy samoocena jednej lub obu stron relacji będzie obniżać się, wówczas relacja zmierzać będzie do zawieszenia bądź zerwania. W pracy zwrócono uwagę na wartość zdolności do tworzenia i podtrzymywania zdrowych relacji międzyludzkich. Jest to jedna z najważniejszych umiejętności, dlatego warto stale rozwijać się w tej dziedzinie. Wszak to relacje są prawdziwą miarą człowieka jako przedstawiciela Homo sapiens.

Psychopatia została opisana jako zaburzenie psychiatryczne składające się na deficyty emocjonalne (spłycony afekt, brak wstydu i bezlitosność), zachowania dyssocjalne (impulsywność, nieodpowiedzialność, uboga kontrola zachowań) oraz zaburzone funkcji interpersonalnych (łatwość manipulacji, łatwość oczarowywania i patologicznego kłamania). Psychopaci stanowią 1% -4% społeczeństwa i za razem 15-20% mieszkańców więzień. Być psychopatą nie równa się jednak byciu kryminalistą, osoby z tym typem zaburzeń zachowania to często dobrzy sąsiedzi i mili ludzie.

Od dawna ogromnym zainteresowaniem cieszyło się badanie struktury osobowości i zachowań związanych z psychopatią. Mimo, że etiologia tego zaburzenia pozostaje niejasna wiele dowodów wskazuje na to, że za ciężkie kliniczne cechy psychopatii mogą być odpowiedzialne nieprawidłowości w budowie centralnego układu nerwowego. . Badania nad neuroanatomiczną przyczyną patologii zainspirowane były studium przypadku Phineas Gage’s z września 1848 i trwają do dziś. Wraz z rozwojem technik obrazowania mózgu poznano struktury anatomiczne, które mogą być odpowiedzialne za konkretne składowe patologicznej osobowości. Obok zmian związanych z neuroanatomią najnowsze hipotezy ukształtowania osobowości psychopatycznej wskazują także na udział w tym procesie konkretnych genów ( m.in. genu neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego oraz genu monoaminooksydazy) oraz zachwiania gospodarki hormonalnej (badania wskazują na udział w tym procesie testosteronu).

W związku z przedstawionymi faktami aktualne stają się pytania: Czy psychopatie da się leczyć? Czy poznając neurobiologię psychopatii możemy przeciwdziałać skutkom szkodliwych, pełnych przemocy poważnych działań psychopatów przeciwko społeczeństwu? Czy da się zatrzymać mordercę-psychopatę przed popełnioną zbrodnią na etapie rozwoju jego osobowości ? Rozwiązanie tych zagadek możliwa jest jedynie przez wdrożenie badań na etapie wczesnego dzieciństwa, a nawet życia płodowego oraz, podsumowanie dotychczas zdobytej wiedzy.

• Communicating the Neuroscience of Psychopathy and Its Influence on Moral Behavior: Protocol of Two Experimental Studies (Robert Blakey), Functional neuroanatomy of psychopathy (Yaling Yang, Adrian Raine) Psychopatie (Antoni Kępiński), The neurobiology of psychopathy: recent developments and new directions in research and treatment (Michael A. Cummings), The Neurobiology of Psychopathy: A Neurodevelopmental Perspective (Yu Gao) , https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/zaburzenia_osobowosci/71276,psychopatia,

Praca skupia się na wyodrębnieniu i próbie opisu potencjalnych zaburzeń językowo-poznawczych u osób uzależnionych od alkoholu w schyłkowej fazie tej choroby na podstawie materiału zebranego w trakcie badań i obserwacji na grupie 10 chorych mężczyzn. Nacisk położono na zagadnienia takie jak: Pamięć i uwaga (zakres zapamiętywania, szczegółowość, stopień spójności), identyfikacja ciągów przyczynowo-skutkowych, rozpoznawanie emocji oraz intencji, postrzeganie pojęć abstrakcyjnych, rezonerstwo, struktura wypowiedzi (spójność, płynność, występowanie perseweracji), stopień skomplikowania wypowiedzi, związki między wyrazami (rodzaje złożeń, agramatyzmy), zasób leksykalny, składnia i morfologia. Na tej podstawie podjęto próbę klasyfikacji cech charakterystycznych dyskursu alkoholika w ujęciu integracyjnym, uwzględniających złożoność samej choroby, jej neurobiologiczny i psychologiczny aspekt, współwystępujące zaburzenia afatyczne i psychiczne oraz różnice indywidualne między chorymi. Brak możliwości pełnego rozumienia mowy czy produkcji mowy sprawia, iż chorzy są w pewien sposób zawieszeni pomiędzy rzeczywistością a własnym wewnętrznym światem, bez szans na skuteczną komunikację czy taką analizę bodźców, która pozwoliłaby im na przeprowadzenie poprawnego wnioskowania. Taka sytuacja w sposób drastyczny uniemożliwia uzależnionemu rozumienie swoich działań, zdrowe interakcje z rodziną czy znajomymi czy wreszcie pełny udział w terapii odwykowej.

Bliższe spojrzenie na typowe problemy językowe i poznawcze alkoholików jest niezbędne do zrozumienia, dlaczego dla tak wielu zakończeniem ich historii jest śmierć, a zrozumienie mechanizmów ich myślenia i patologii tych procesów może pomóc tak współuzależnionym partnerom, jak i przede wszystkim dzieciom alkoholików, w przerwaniu wielopokoleniowej pętli uzależnienia. Praca ta jest jedynie wstępem do większej dyskusji na temat ograniczeń poznawczo-językowych alkoholików i roli tychże w pogłębianiu nałogu chorego.

• Ackermann, H., Hertrich, I. 2000. The contribution of the cerebellum to speech processing. w: Journal of Neurolinguistics. Vol.13:95–116;
• Amenta,S., Noël, X., Verbanck, P., Campanella, S. 2012. Decoding of Emotional Components in Complex Communicative Situations (Irony) and Its Relation to Empathic Abilities in Male Chronic Alcoholics: An Issue for Treatment. Alcoholism. w: Clinical and Experimental Research. Volume 37. Issue 2:339-347;
• Bartlett, F.C. 1995. Remembering: A Study in Experimental and Social Psychology. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN: 0-521-48356-5;
• Bates, M.E., Bowden, S.C., Barry, D. 2002. Neurocognitive impairment associated with alcohol use disorders: Implications for treatment. W: Experimental and Clinical Psychopharmacology 10(3):193–212;
• Bosco, F.M., Capozzi, F., Colle, L., Marostica, P., Tirassa, M. 2014. Theory of Mind Deficit in Subjects with Alcohol Use Disorder: An Analysis of Mindreading Processes. w: Alcohol and Alcoholism, Volume 49, Issue 3:299–307;
• Christenfeld, N., Creager, B. 1996. Anxiety, alcohol, aphasia, and ums. Journal of Personality and Social Psychology, 70(3), 451-460;
• Fabbro, F. 2000. Introduction to language and cerebellum. w: Journal of Neurolinguistics. Vol.13. Issue 2-3:83-94;
• Frąckowiak, M. Motyka, M. 2015. Zespół zależności alkoholowej: charakterystyka, fazy rozwoju, metody diagnozowania. w: Probl Higi Epidemiol. 96(2):315-320;
• Gansler, D.A., Harris, G.J., Oscar–Berman, M.; et al. 2000. Hypoperfusion of inferior frontal brain regions in abstinent alcoholics: A pilot SPECT study. W: Journal of Studies on Alcohol 61:32–37;
• Gordon, N. 1996. Speech, language and the cerebellum. w: European Journal of Disorders of Communication. 1996;31(4):359-67;
• Herzyk, A. 1997. Taksonomia afazji. Kryteria klasyfikacji i rodzaje zespołów zaburzeń. W: Audiofonologia. Tom X;
• Hommer, D.W., Momenan, R., Kaiser, E., Rawlings, R.R. 2001. Evidence for a gender–related effect of alcoholism on brain volumes. W: American Journal of Psychiatry 158:198–204;
• Kessel, N., Walton, H.J. 1967. Alcoholism. Baltimore: Penguin. ISBN: 0140207740;
• Lechtenberg, R., Gilman, S. 1978. Speech disorders in cerebellar disease. w: Annals of Neurology. Apr.3(4):285-90;
• Mazurkiewicz-Sokołowska, J. 2010. Lingwistyka mentalna w zarysie. O zdolności językowej w ujęciu integracyjnym. Kraków: TAiWPN Universitas. ISBN: 97883-242-1529-4;
• Nixon, S., Tivis, R., Parsons, O. 1995. Behavioral dysfunction and cognitive efficiency in male and female alcoholics. W: Alcoholism: Clinical and Experimental Research 19(3):577–581;
• Oscar–Berman, M., Marinkovic, K. 2003. Alcoholism and the brain: An overview. W: Alcohol Research & Health 27(2):125–133;
• Parsons, O.A. 1996. Alcohol abuse and alcoholism. w: Nixon, S.J. (Ed.), Neuropsychology for Clinical Practice. Waszyngton: American Psychological Press. pp. 175–201.;
• Pfefferbaum, A., Rosenbloom, M., Deshmukh, A., Sullivan, E. 2001. Sex differences in the effects of alcohol on brain structure. W: American Journal of Psychiatry 158:188–197;
• Ravizza, S.M., McCormick, C.A., Schlerf, J.E., Justus, T., Ivry, R.B., Fiez, J.A. 2006. Cerebellar damage produces selective deficits in verbal working memory. w: Brain. Vol.129. Issue 2. 306–320;
• Rosello, J., Munar, E., Justo, S., Arias, R. 1999. Effects on alcohol on divided attention and on accuracy od attentional shift. w: Psychology in Spain. Vol.3. No.1: 69-87;
• Silveri, M.C., Leggio, M.G., Molinari, M. 1994. The cerebellum contributes to linguistic production: A case of agrammatic speech following a right cerebellar lesion. Neurology. Vol. 44:2047–50;
• Singh, P., Samantaray, N.N., Jahan, M. 2016. Theory of Mind and Executive Functioning in Alcohol Dependence Syndrome. W: The International Journal of Indian Psychology. Volume 3, Issue 2, No.10. ISBN: 978-1-329-99963-3;
• Sullivan, E.V., Rosenbloom, M.J., Lim, K.O., Pfefferbaum. 2000. A. Longitudinal changes in cognition, gait, and balance in abstinent and relapsed alcoholic men: Relationships to changes in brain structure. W: Neuropsychology 14:178–188;
• White, A.M., 2003. What happened? Alcohol, memory blackouts, and the brain. W: Alcohol Research and Health, 27(2), pp.186-196;
• Woronowicz, B. 1998. Alkoholizm to choroba. Wyd.II rozszerzone. Warszawa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. ISBN: 83-86103-85-X;

Często spotykamy się dzisiaj z problemami w nauce wśród uczniów w różnym wieku, najczęściej mamy do czynienia z trzema bądź nawet czterema dysfunkcjami :Dysleksja (dyslexia) to zaburzenia umiejętności czytania występujące pomimo normalnej lub podwyższonej inteligencji oraz pomimo sprzyjających warunków społeczno-kulturowych. Dysgrafia (dysgraphia) to trudności w pisaniu, dysortografia to popełnianie błędów ortograficznych mimo znajomości zasad pisowni, natomiast akalkulią nazywamy upośledzenie zdolności wykonywania działań arytmetycznych. W badaniach neurobiologicznych wyszczególniono obszary mózgu odpowiedzialne za różne dysfunkcje: Wiele badań dowodzi istnienia tzw. obszaru wzrokowego dla słów (visual word form area) w lewej półkuli, w przyśrodkowym zakręcie potyliczno-skroniowym (zakręcie wrzecionowatym).Bruzda śródciemieniowa (intraparietal sulcus, IPS) uważana jest za obszar w mózgu odpowiedzialny za przechowywanie znaczenia liczb.

W prezentacji pokażę również sposoby pracy z osobami z różnymi dysfunkcjami:

Przy dysleksji większość ćwiczeń bazuje na naturalnych zdolnościach, czyli najczęściej na ich fenomenalnej wyobraźni i zdolności do wizualizacji. To przede wszystkim redukcja dezorientacji i zmiana technik czytania. Przy dysgrafii jest to przede wszystkim trening ręki, poprzez różnego rodzaju ćwiczenia poprawiające grafomotorykę. Przy dyskalkulii ważne jest zaciekawienie dziecka matematyką, poprzez wprowadzenie nauki na wesoło. Ćwiczenia przez zabawę zachęcają uczniów do nauki. Przykładem mogą być karty Grabowskiego dzięki którym w przyjemny sposób dzieci uczą się tabliczki mnożenia.

• Jak przezwyciężać trudności w nauce? Przewodnik dla nauczycieli i rodziców. Pod red. Alicji Giermakowskiej i Anety Jałowieckiej. Kielce: Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, 2008. ISBN 978-83-7173-191-4
• Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Suplement A – Ż. Pod red. Ewy Różyckiej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak” Teresa i Józef Śniecińscy, 2010. ISBN 978-83-62015-18-4, (poj. Dysgrafia (Kulesza Marta), s. 85 – 86).
• Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Tom I. A – F. Pod red. Ewy Różyckiej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak” Teresa i Józef Śniecińscy, 2003. ISBN 83-88149-92-X, (poj. Dysleksja (Tatarowicz Jan), s. 849 – 856, Dyslalia (Janiszewska-Nieścioruk Zdzisława), s. 845 – 849)
• Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. Poradnik nauczyciela – reedukatora. T. 1, Wprowadzenie. Pod red. Haliny Wasyluk-Kuś. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984. ISBN 83-02-02168-7.
• Praca z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. T. 1. Pod red. nauk. Anny Guzy i Danuty Krzyżyk. Kielce: Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, cop. 2012. ISBN 978-83-7173-271-3.
• Przegląd Psychologiczny, 1999, TOM 42, NR 1/2, 000-000 Neurobiologiczne podłoże dysleksji Dorota Bednarek Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN Zakład Neurofizjologii

W refereacie wskazane zostaną rozpoznane uwarunkowania neurobilogiczne i neurolingwistyczne procesów kształtowania “warsztatu metodologicznego pracy sędziego” oraz aksjologiczne uwarunkowania procesu orzekania, skutkujące wykorzystywaniem pozaprawnych uzasadnień rozstrzygnięcia w ramach tzw łatwych przypadków dla których rozstrzygnięcie znajduje się w wewnątrz systemu prawa. Podjęta zostanie próba udzielenia odpowiedzi na pytanie czy stan ten determinuje społeczne preferencyjne skale aksjologiczne czy może jest rezultatem ich przeobrażeń.

Prezentacja badań własnych

W swoim wystąpieniu przybliżę zagadnienie pamięci w kulturach tradycyjnych. Powołując się na teorie sformułowane przez klasyków antropologii kulturowej, takich jak Lucien Lévy-Bruhl czy Claude Lévi-Strauss, przywołam kluczowe dla omawianej kwestii wątki związane z językiem, mitami i rytuałami. Szkicowo określę specyfikę myślenia w kulturach pozaeuropejskich by przybliżyć słuchaczom kontekst, w jakim będę się poruszać w odniesieniu do głównej myśli swojego wystąpienia. Zwrócę uwagę na charakterystyczną cechę owych kultur, jaką jest powszechnie dominująca wśród nich oralność.

Szczególnie skupię się na wątku tak zwanych „krajobrazów pamięci” – miejsc będących „zapisem” historii. Są to na przykład przestrzenie w których występują naturalne formacje, ale też świadomie tworzone konstrukcje o przeznaczeniu ceremonialnym. Niektórzy współcześni badacze są zdania, że „odczytanie” na nowo owych miejsc może być przełomowe dla nauk takich jak archeologia. Znany jest fakt zdumiewająco obszernej wiedzy członków społeczności tradycyjnych dotyczącej roślin czy zwierząt – nieraz potrafią oni rozpoznać setki gatunków; określić ich specyfikę i obszary występowania. Istnieją przedmioty, które podobnie jak „krajobrazy pamięci” mają ułatwić członkom danej kultury poruszanie się w siatce tak licznych informacji – rdzenni mieszkańcy Australii posługują się w tym celu rodzajem naczynia nazywanym coolamon zaś lud Luba z Afryki Środkowej używa tablic pamięci znanych jako lukasa. Zarówno miejsca, jak i rzeczy ułatwiają zastosowanie techniki mnemotechnicznej znanej jako pałac pamięci (inną jej nazwą jest metoda loci) – o której praktycznym zastosowaniu na gruncie kultury europejskiej pierwszy wspominał Cyceron.

• Lévy-Bruhl, Czynności umysłowe w społeczeństwach pierwotnych.
• Lévi-Strauss, Myśl nieoswojona.
• Kelly, The Memory Code.

Obraz może uwidocznić mentalność, nastrój, percepcję, zainteresowania i rozwój umiejętności artysty. Sztuka i neurologia na pierwszy rzut oka mogą wydawać się różnymi tematami. Relacja mózg-sztuka została po raz pierwszy opisana w książce „The shattered mind: the person after brain damage ” autorstwa Gardnera (1974). Od tego czasu w literaturze neurologicznej odnotowano dodatkowe studia przypadków artystów, uwzględniając rozważania na temat kreatywności, stylu artystycznego, czy wyobraźni. Okazuje się, że w obrazach znanych artystów można odnaleźć przesłanki na temat obecności chorób takich jak: udar, epilepsja, demencja, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, otępienie z ciałkami Lewy’ego, otępienie czołowo-skroniowe (FTD), które zaznaczyły się również nie tylko w ich twórczości, ale także w zachowaniu. Czy uszkodzenie mózgu, szczególnie w przypadku demencji może zwiększyć twórczość artystyczną? Omówiony zostanie wpływ choroby na twórczość malarzy takich jak: Willem de Kooning, Carolus Horn, William Utermohlen i inni. Neuropsychologia jest dyscypliną, która zajmuje się analizą zmian artystycznych po uszkodzeniach mózgu. Niegdyś postulowano specjalizację prawej półkuli w twórczym myśleniu, jednak obecnie nie ma konkretnych obszarów odpowiedzialnych za kreatywność. Wszelkie patologiczne zmiany powodują zaburzenia funkcji poznawczych, twórczych, emocjonalnych czy motorycznych osób mniej lub bardziej związanych ze sztuką. Badacze poszukują neuronalnych korelatów zmian w stylu po przebytym epizodzie neurologicznym, jednak dotąd nie opracowano spójnego modelu badań w tym zakresie. Mimo coraz większej liczby metod badania mózgu, na temat jego funkcjonowania wciąż wiemy niewiele.

• Forsythe, A., Williams, T., & Reilly, R. G. (2017). What paint can tell us: A fractal analysis of neurological changes in seven artists. Neuropsychology, 31(1), 1–10. DOI: 10.1037/neu0000303
• Mell, J.C., Howard, S., & Miller, B.L. (2003). Art and the brain: the influence of frontotemporal dementia on an accomplished artist. Neurology, 60(10), 1707-1710 .
• Palmiero, M., Di Giacomo, D., Passafiume, D. (2012). Creativity and dementia: A review. Cognitive Processing, 13(3), 193-209. DOI: 10.1007/s10339-012-0439-y.
• Miller, B. L., Cummings, J., Mishkin, F., Boone, K.,Prince, F., Ponton, M., Cotman, C. (1998). Emergence of artistic talent in frontotemporal dementia. Neurology, 51(4), 978-982. DOI: 10.1212/WNL.51.4.978
• van Buren, B., Bromberger, B., Potts, D., Miller, B., Chatterjee, A. (2013). Changes in Painting Styles of Two Artists With Alzheimer’s Disease. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 7(1), 89-94. DOI: 10.1037/a0029332.
• Espinel, C. H. (1996). de Kooning’s late colours and forms: dementia, creativity, and the healing power of art. Lancet, 347(9008), 1096-1098.
• Budrys, V., Skullerud, K., Petroška, D., Lengveniene, J., Kaubrys, G. (2007). Dementia and art: neuronal intermediate filament inclusion disease and dissolution of artistic creativity. European neurology, 57(3), 137-44 .
• Chatterjee, A. (2004). The neuropsychology of visual artists. Neuropsychologia, 42(11), 1568-83. DOI: 10.1016/j.neuropsychologia.2004.03.011.
• Markiewicz, P. (2018). Neuropsychologia sztuki wizualnej. Od diagnozy dzieła do diagnozy artysty. Humanistyka i Przyrodoznawstwo, 23, 132-167. DOI: 10.31648/hip.322.
• Crutch, S.J., Isaacs, R., Rossor, M. N. (2001). Some workmen can blame their tools: artistic change in an individual with Alzheimer’s disease. Lancet, 357(9274), 2129-2133. DOI: 10.1016/S0140-6736(00)05187-4
• Piechowski-Jozwiak, B., Bogousslavsky, J. (2013). Neurological diseases in famous painters. The Fine Arts, Neurology, and Neuroscience – Neuro-Historical Dimensions, 255–275. DOI:10.1016/b978-0-444-62730-8.00011-6
• Zaidel, D.W., (2005). Neuropsychology of Art: Neurological, Cognitive, and Evolutionary Perspectives. London: Psychology Press.

Prawo i neuronauki stanowią coraz bardziej popularny dyskurs akademicki. Jednym z jego aspektów jest wykorzystywanie nieinwazyjnych metod obrazowania mózgu w celu ustalenia, czy istnieją neurobiologiczne przesłanki stanowiące podstawę dla danego zachowania sprawcy . Do najważniejszych kwestii, które naukowcy starają się rozstrzygnąć poprzez użycie badań neuronaukowych w kontekście prawnym i kryminologicznym należą: stwierdzenie, czy dana jednostka jest zdolna do zrozumienia znaczenia swojego czynu; sprawdzenie, czy zaburzenia pracy układu nerwowego nie wpłynęły na zdolność do wyrażania wolnej woli; wskazanie, czy nie nastąpiła zmiana osobowości wynikająca z uszkodzenia mózgu . Do wyżej wymienionych badań stosuje się takie techniki, jak m.in. tomografia komputerowa (CT), rezonans magnetyczny (MRI), funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI), elektroencefalografia (EEG) oraz jej „pochodne” (MEG, QEEG) . Do tej pory niewiele badań potwierdziło, w jaki sposób dowody z dziedziny neuronauk są rzeczywiście wykorzystywane w sądzie. Zarówno naukowcy, jak i prawnicy kierują się różnymi metodami oraz posiadają różne standardy oceny tych dowodów . Zróżnicowanie ich oceny i interpretacji powoduje pewien spór i kontrowersje wokół tego, czy tego typu dowody powinny zostać dopuszczone na sali sądowej.

Literatura:

• Farahany N. A., Neuroscience and behavioral genetics in US criminal law: an empirical analysis, “Journal of Law and the Biosciences” 2015, nr 2(3), s. 485–509.
• Gluck G., QEEG Accepted in Death Penalty Trial in Florida v. Nelson, “Biofeedback” 2011, vol. 39, nr 2, s. 75-77.
• Gao Y., Raine A., P3 event-related potential impairments in antisocial and psychopathic individuals: A meta-analysis, “Biological Psychology” 2009, nr 82, s. 200.
• Jain D. C., Pawar V. P., The Brain Fingerprinting Through Digital Electroencephalography Signal Technique, “International Journal on Computer Science and Engineering” 2011, vol. 3, nr 2, s. 1086.
• Lewandowska A.J., Dowody neuronaukowe w świetle wybranych orzeczeń sądowych w USA [w:] Orzecznictwo, które wywiera wpływ. Glosy i komentarze, wyd. Think&Make, Warszawa 2018, s. 483-494.
• Meixner J. B., The use of neuroscience evidence in criminal proceedings, Journal of Law and the Biosciences, 2016, vol. 3, nr 2(1), s. 330–335.

Orzecznictwo:

• Harrington v. State, Case No. PCCV 073247; Iowa District Court for Pottawattamie County, March 5, 2001.
• State of Florida v. Grady Nelson, Case No. F05-00846; 11th Fla. Cir. Ct., 4 Dec 2010.

The transhumanist question belongs to the sunset of history, to the end of history: otherwise the universalistic pretext of reason and science to contribute to the strategies of change and alteration of human nature would not be explained.

In my opinion, this claim finds its roots in postmodernism. The postmodern, in the depth of its meaning, properly indicates “the lack of depth” of any phenomenon or character given in cultural and social forms.

The lack of depth, in the light of transhumanist ideologies, does not simply indicate a refusal to conceive the temporality and the effects of history in terms overcoming, but it is the overcoming itself by any rejection, exaggeration beyond all limits.

When exceeding each limit, there is no exceeded limit, but an overcoming without definitions.

Our time is studded with “overruns without definitions”.

And in the “surpassing without definitions” that there is the transition or overture of man beyond himself, beyond its historicity, and uniqueness.

There is, in fact, the transition from the paradigm of unity to the paradigm of multiplicity with the judicious observation that there is only plurality or polymorph in this world. Hence the transhumanist practices that allow us to think of man no longer as the entity in its ontological finiteness, but with limit to be overthrown and a hyper-overcoming to be defined, and improved. Practices that (pre) see a man made of many pieces to assemble, regenerate, immortalize.

• KATARZYNA BEATA MARCISZUK, Quaderni per una responsabilità pedagogica. Jean Baudrillard, Derek Parfit, Wojciech Chudy, Witold Gombrowicz, Monetti Editore, Buccino, 2018.
• MANOLO FARCI, Lo sguardo tecnologico. Il postumano e la culura dei consumi, FrancoAngeli Edizione, Milano, 2011.
• BOSTROM N. Intensive Seminar on Transhumanism. Yale University, 26 June 2003.
• FUKUYAMA, La grande distruzione, Baldini&Castoldi 2001.

Tematyka suicydologiczna jest skomplikowana ze względu na złożoność motywów, które przyczyniają się do podjęcia próby samobójczej czy odczuwania negatywnych aspektów funkcjonowania.

W wystąpieniu chciałabym przedstawić podstawowe kwestie dotyczące zniekształceń poznawczych, mitów z zakresu suicydologii oraz profilu osoby, która może popełnić samobójstwo.

“The Suicidal Mind”, rozumiany jako umysł samobójcy jest intredyscyplinarnym tematem i problemem, nad którym pracują specjaliści wielu dziedzin (kognitywistyki, psychologii, nauk o poznaniu i komunikacji społecznej, medycyny i inne).

Typy zniekształceń poznawczych, które są najbardziej istotne dla samobójstwa, często są takie same, jakie występują w depresji. Beznadzieja, rozumiana jako przekonanie, że rzeczy nigdy nie staną się lepsze, jest jednym z najsilniejszych predyktorów przyszłych prób samobójczych i zakończonych samobójstw, szczególnie wśród osób z depresją. Obejmuje wiele zaburzeń poznawczych (np. „myślenie wszystko lub nic”, nadmierne generowanie i pomijanie pozytywów).

Praca ma charakter teoretyczno-praktyczny, gdyż zostaną zaprezentowane przypadki case study badań prowadzonych od 2011 roku w szpitalach i klinikach psychiatrycznych w ramach działalności Centrum Wolontariatu w Lublinie, Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, Kół Naukowych i Stowarzyszeń.

• Adler, A. (1986). Sens życia. Warszawa: PWN.
• Barłóg M., Stradomska M. (2015). Stres zawodowy w grupie wolontariuszy klinik medycznych w Lublinie. W: Barłóg K. (red). Wsparcie wczesnorozwojowe dzieci zagrożonych niepełnosprawnością i niepełnosprawnych. Rzeszów: UR, s.159-171.
• Barłóg M., Stradomska M. (2017a). Zasoby indywidualne jednostki a współczesna problematyka płodności i prokreacji (cz. I). Samoocena i inteligencja emocjonalna jako indywidualne predykatory postaw względem bezpłodności własnej oraz partnera, a także wobec metody In Vitro. Fides et ratio, nr 3 (29), s.234-245.
• Barłóg M., Stradomska M. (2017b). Zasoby indywidualne jednostki a współczesna problematyka płodności i prokreacji (cz. II). Samoocena i inteligencja emocjonalna jako indywidualne predykatory gotowości do tworzenia rodziny zastępczej, rodziny adopcyjnej oraz postawy względem pomocy społecznej. Fides et ratio, nr 3 (29), s. 276-288.
• Brodniak, W. (2012). Ramowy Program zapobiegania samobójstwom w Polsce na lata 2012–2015. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
• Frankl, V.E. (1984). Homo patiens. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Frankl, V.E. (2009). Człowiek w poszukiwaniu sensu. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
• Hołyst, B. (2012). Suicydologia. Warszawa: LexisNexis.
• Klamut, R. (2004). Źródło motywacji podmiotowej – potrzeba sensu życia. Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej. Ekonomia i Nauki Humanistyczne, nr 219, z.14, s.49-60.
• Klamut, R. (2010). Kwestionariusz Postaw Życiowych. Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
• Klonsky E.D., May A.M. Saffer B.Y. (2016). Suicide, Suicide Attempts, and Suicidal Ideation. Annu. Rev. Clin. Psychol. 2016. 12:307–30.
• Kozłowska A. (2014). Potrzeby jako system klasyfikacji modeli perswazyjnych – raport badawczy Warszawa: Wyższa Szkoła Promocji.
• Kuczyński, J. (1965). Filozofia życia. Warszawa: Wiedza powszechna.
• Le Blanc P., De Jonge J., Schaufeli W. (2007). Stres zawodowy a zdrowie pracowników. W: Chmiel N., (red). Psychologia pracy i organizacji. 2 wyd. Gdańsk: GWP
• Łosiak W., (2007). Psychologia emocji, Wydawnictwo Akademickiej Profesjonalne, Warszawa, s. 44-45.
• Maslow A. (2006). Motywacja i osobowość, Warszawa: PWN.
• Michalski, J.T. (2011). Sens życia a pedagogika. Impulsy myśli Viktora E. Frankla. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Ogińska-Bulik N. (2006). Stres zawodowy w zawodach usług społecznych. Źródła-konsekwencje – zapobieganie. Warszawa: Difin
• Popielski, K. (1987). Logoteoria i logoterapia w kontekście psychologii współczesnej. W: K.Popielski (red.), Człowiek – pytanie otwarte. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s.27-65.
• Popielski, K. (2008). Psychologia egzystencji. Wartości w życiu. Lublin: Wydawnictwo Kul.
• Ringiel E. (1987) Gdy życie traci sens. Rozważania o samobójstwie, Glob, 1987, s. 90-91.
• Woźniak R.B. (2009). U podstaw socjoglobalistyki. Koncepcje i zagrożenia. Szczecin: Drukarnia Kadruk.
• Yalom I.D. (2008). Psychoterapia egzystencjalna. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.
• http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/67165/6/WHO_MNH_MBD_00.1_pol.pdf
• http://suicydologia.org/statut/
• Shneidman ES. The Suicidal Mind. Oxford University Press, Oxford, 1996.
• Pierre JM. Culturally sanctioned suicide: Euthanasia, seppuku, and terrorist martyrdom. World Journal of Psychiatry 2015, 5:4-14.
• https://www.cdc.gov/vitalsigns/pdf/vs-0618-suicide-H.pdf

Głównym pojęciem obecnej pracy jest samokontrola, której metaforycznym zobrazowaniem jest umysłowy mięsień. Ujmowana jako cecha różnicująca osoby pod względem pokonywania spontanicznych impulsów, blokad motywacyjnych oraz nawyków (Tangney, Baumeister & Boone, 2004). Inne rozumienie odnosi się do ewolucyjnie wypracowanej zdolności pozwalającej na rozstrzygnięcie konfliktów mających źródło w równoległej aktywacji różnych modułów mózgowych (Livnat & Pippenger, 2006). W większości opracowań stawia się tezę o dobroczynnych skutkach wysokiej samokontroli na większość sfer życia (Externbrink, Diestel & Krings, 2019), jednak jej skrajne nasilenie ma związek z uzależnieniem (Wojdyło, 2016).

Samokontrola kojarzy się z hamowaniem impulsów jednak nauka odkrywa jej złożoność. Integracyjna Teoria Samokontroli (SCT; Kotabe & Hofmann, 2015) wymienia siedem pojęć składających się na całość zjawiska. Jest to (1) pożądanie natychmiastowej gratyfikacji, (2) abstrakcyjny i długoterminowy cel wyższego rzędu, (3) konflikt między pożądaniem, a wyższym celem, (4) motywacja do samokontroli, (5) zasoby poznawcze umożliwiające samokontrolę, (6) wysiłek samokontroli, (7) ograniczenia sytuacyjne. Teoria okazuje się owocna, ponieważ łączy wiele wyników badan w spójny opis zjawiska, a bliższe zapoznanie się z tym opracowaniem pozwala na zaplanowanie interesujących badań weryfikujących postawione hipotezy.

Teoria SCT podaje, że pojawienie się kilku konfliktów jednocześnie oznacza konieczność podzielenia zasobów poznawczych na wiele aktywności oraz równoległe przeprowadzanie procesów świadomych, co wydaje się bardzo trudne. W celu sprawdzenia tej hipotezy przeprowadzono badanie na grupie studentów pracujących zarobkowo. Wyniki wskazują na to, że wysokie nasilenie cechy samokontroli jest czynnikiem chroniącym przed napięciem psychicznym w wypadku dominacji jednego stresora, natomiast przy jednoczesnej aktywacji dwóch silnych stresorów cecha traciła znaczenie chroniące (Externbrink, Diestel & Krings, 2019).

• Allemand, M., Job, V., & Mroczek, D. K. (2018). Self-control development in adolescence predicts love and work in adulthood. Journal of Personality and Social Psychology. https://doi.org/10.1037/pspp0000229
• Externbrink, K., Diestel, S., & Krings, M. (2019). When do those high in trait self-control suffer from strain? The interplay of trait self-control and multiple stressors. Journal of Personnel Psychology, 18(1), 23–33. https://doi.org/10.1027/1866-5888/a000218
• Kotabe, H. P., & Hofmann, W. (2015). On integrating the components of self-control. Perspectives on Psychological Science, 10, 618–638. https://doi.org/10.1177/1745691615593382
• Livnat, A., & Pippenger, N. (2006). An optimal brain can be composed of conflicting agents. Proceedings of the National Academy of Sciences, USA, 103, 3198–3202.
• Tangney, J. P., Baumeister, R. F., & Boone, A. L. (2004). High selfcontrol predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success. Journal of Personality, 72, 271–322. https://doi.org/10.1111/j.0022-3506.2004.00263.x
• Wojdyło, K. (2016) Uzależnienie od pracy. MORPOL. Lublin.

Kluczowym zagadnieniem referatu jest omówienie roli metaforycznych instrukcji choreografa w procesie tworzenia tańca w perspektywie badań nad poznaniem ucieleśnionym. Celem rozważań jest przedstawienie procesu tworzenia ruchu tanecznego jako efektu współpracy choreografa i tancerza. Począwszy od analizy procesu twórczego choreografa i tancerza (Butterworth, 2009), omówione zostaną etapy tworzenia ruchu we współpracy oraz zanalizowane zostaną one za pomocą teorii inteligencji wielorakich (Gardner, 1999). Szczegółowej analizie zostaną poddane instrukcje choreografa, które mają charakter metaforyczny. Takie instrukcje mogą być impulsem do tworzenia ruchu, ale także formą mnemotechniki. Nie tylko polecenia wydawane przez choreografów, ale i nomenklatura tańca klasycznego czy same komunikaty między tancerzami przyjmują postać metafor kognitywnych, które zdaniem George’a Lakoffa i Marka Johnsona (1980) przejawiają się w strukturze myślenia w codziennym życiu.

Szczegółowemu omówieniu zostanie poddany język ruchu GaGa stworzony przez izraelskiego choreografa Ohada Naharina, a także osobiste badania ruchu opierające się na metaforze orientacyjnej.

Celem wystąpienia jest pokazanie w jaki sposób metaforyczne instrukcje choreografa są przetwarzane przez tancerza i odzwierciedlane w ruchu. W celu wyjaśnienia tego problemu zaproponuję koncepcję amalgamatu ruchowego, który jest interpretacją klasycznej teorii przestrzeni mentalnych zaproponowanej przez Gillesa Fauconniera i Marka Turnera (1998).

Omówienie wymienionych koncepcji ma na celu ukazanie zagadnień z obszaru

językoznawstwa kognitywnego oraz kognitywnych badań nad tańcem oraz pokazanie, że badania nad ludzkim poznaniem dostarczają wiele informacji, które wykorzystywane mogą być przez pedagogów tańca do doskonalenia technik jego nauczania.

Poruszane teorie wzbogacone będą o osobiste doświadczenia zdobyte podczas wieloletniej pracy jako tancerz oraz choreograf.

Słowa kluczowe: poznanie ucieleśnione, metafora konceptualna, teoria przestrzeni mentalnych, amalgamat ruchowy, taniec

• Bernard A., W. Steinmüller, U. Stricker, Ideokinesis: A Creative Approach to Human Movement and Body Alignment, North Atlantic Books, Berkeley 2006.
• Butterworth J., Wildschut L., Contemporary Choreography, Routledge, London/New York 2009.
• Clark A., Supersizing the Mind. Embodiment, Action and Cognitive Extension, Oxford University Press, New York 2008.
• Fauconnier G., Turner M., Conceptual Integration Networks, w: „Cognitive Science. A Multidisciplinary Journal, Cognitive Science Society“, 1998.
• Fauconnier G., Turner M., The Way We Think. Conceptual Blending and The Mind’s Hidden Complexities, Basic Books, New York 2002.
• Fauconnier G., Turner M., Tworzenie amalgamatów jako jeden z głównych procesów w gramatyce, tłum. Kubiński W., Stanulewicz D., w: Językoznawstwo kognitywne II. Zjawiska pragmatyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2001.
• Franklin E.N., Świadomość ciała. Wykorzystanie obrazów mentalnych w pedagogice ruchu, tłum. Zembaty Z., Kined, Warszawa 2007.
• Gallagher S., How the Body Shapes the Mind,University of Chicago Press, Chicago 2005.
• Gardner H., Intelligence Reframed – Multiple Intelligences for the 21st Century, Basic Books, New York 1999.
• Haman M., Badania nad analogią i metaforą we współczesnej psychologii procesów poznawczych, w: Kurcz I. (red.), Psychologia a semiotyka: pojęcia i zagadnienia, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Semiotycznego, Warszawa 1993.
• Jeannerod M., Motor cognition. What Actions Tell the Self, Oxford University Press, Oxford 2006.
• Johnson M., The Body in the Mind, University of Chicago Press, Chicago 1987.
• Kirsh D., Creative Cognition in Choreography, w: Proceedings of 2nd International Conference on Computational Creativity, México 2011.
• Kirsh D., Muntanyola D., Jao J., Lew A., Sugihara M., Choreographic Methods for Creating Nov- el, High Quality Dance, w: Design and Semantics of Form and Movement. DESFORM , Kluwer 2009.
• Kövecses Z., Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie, tłum. Kowalcze-Pawlik A., Buchta M., Universitas, Kraków 2011.
• Kövecses Z., Metaphor: A Practical Introduction, Oxford University Press, New York 2002.
• Lakoff G., The Invariance Hypothesis: Is Abstract Reason Based on Image-schemas?. w: „Cognitive Linguistics“. 1(1), 1990.
• Lakoff G., Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind, University of Chicago Press, Chciago 1987.
• Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, tłum. Krzeszowski P., Wydawnictwo Altheia, Warszawa 2010.
• Libura A., Teoria przestrzeni mentalnych i integracji pojęciowej. Struktura modelu i jego funkcjonalność, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2010.
• Limont W., Synektyka a zdolności twórcze : eksperymentalne badania stymulowania rozwoju zdolności twórczych z wykorzystaniem aktywności plastycznej, Wydawnictwo UMK, Toruń 1994.
• Łucznik K., Loesche F., Dance improvisational cognition, w: AVANT. Trends in Interdisciplinary Studies, t. 8, Plymouth-Warszawa 2017.
• Morris M. J., Thoughts of Batsheva and Gaga, 11 II 2009, [online] , https://morrismichaelj.wordpress.com/2009/02/11/thoughts-on-batsheva-and-gaga/ [dostęp 23 października 2018].
• Overby L. Y., The use of imagery by dance teachers: Development and implementation of two research instruments, w: “Journal of Physical Education, Recreation and Dance”, 61, 1990.
• Sweigard L., Human movement potential: Its ideokinetic facilitation. Dodd, Mead, New York 1978.
• Todd M., The thinking body. A Study of the Balancing Forces of Dynamic Man. 1937. Reprint, Dance Horizons, New York 1972.
• Turner M., Cognitive Dimension of Social Science. The Way We Think About Politics, Economics, Law and Society, Oxford University Press, New York 2001.
• Veale T., Systematicity and the Lexicon in Creative Metaphor, w: „Proceedings of the ACL 2003 workshop on Lexicon and figurative language“. Vol.e 14, Association for Computational Linguistics Press, Stroudsburg 2003.

There’s rising popularity around the world of so-called „biohackers” – science and technology enthusiasts who aim with all available methods to optimise their „brain potential”. The fad has helped many companies selling “cognitive enhancement” products to use in their marketing scientifically-dubious or overoptimistic claims. In the paper, I review various scientifically promising methods of non-invasive cognitive enhancement and review the evidence for their effectiveness. The reviewed methods consist of such as meditation, physical exercise, cold showers, various nootropics, creatine and more. The paper has also listed methods of cognitive optimisation (mitigation of currently probable negative influences on cognitive function). The effectiveness has been reviewed in measures of the influence on the hormones (such as cortisol, endorphins, or testosterone levels), cerebral blood flow, mood assessments and others. The general conclusions from the paper indicate that the quality of our cognitive function does not have a stable „potential” and can be easily manipulated in both positive and negative direction. The paper has presented scientific evidence for some methods of non-invasive positive influence available today while restraining from the dubiously marketed methods.

References

• Bonnet, M., & Arand, D. (2010). Hyperarousal and insomnia: State of the science.
• Calabrese, C., Gregory, W., Leo, M., Kraemer, D., Bone, K., & Oken, B. (2008). Effects of a Standardized Bacopa monnieri Extract on Cognitive Performance, Anxiety, and Depression in the Elderly: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial.
• Chandrasekhar, K., Kapoor, J., & Anishetty, S. (2012). A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high-concentration full-spectrum extract of Ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults.
• Darbinyan V, e. (2000). Rhodiola rosea in stress induced fatigue–a double blind cross-over study of a standardized extract SHR-5 with a repeated low-dose regimen on the m… – PubMed – NCBI. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11081987/
• Lemoine P, e. (2007). Prolonged-release melatonin improves sleep quality and morning alertness in insomnia patients aged 55 years and older and has no withdrawal effects. – PubMed – NCBI. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18036082
• Mandolesi, L., Polverino, A., Montuori, S., Foti, F., Ferraioli, G., Sorrentino, P., & Sorrentino, G. (2018). Effects of Physical Exercise on Cognitive Functioning and Wellbeing: Biological and Psychological Benefits.
• NA, S. (2008). Adapted cold shower as a potential treatment for depression. – PubMed – NCBI. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17993252/
• Raymann RJ, e. (2008). Skin deep: enhanced sleep depth by cutaneous temperature manipulation. – PubMed – NCBI. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18192289/
• Sheikholeslami Vatani, D., Faraji, H., Soori, R., & Mogharnasi, M. (2011). The effects of creatine supplementation on performance and hormonal response in amateur swimmers.
• Jacobs TL1, Shaver PR, Epel ES. (2013). Self-reported mindfulness and cortisol during a Shamatha meditation retreat.
• Van Dongen, H., & Maislin, G. (2003). The Cumulative Cost of Additional Wakefulness: Dose-Response Effects on Neurobehavioral Functions and Sleep Physiology From Chronic Sleep Restriction and Total Sleep Deprivation.